Ideologie polityczne narodziny – Anarchizm

Anarchizm jest zespołem poglądów wykluczających potrzebę istnienia państwa. Poszczególne wersje anarchizmu różnią się pomiędzy sobą, co do stopnia radykalizmu, drogi przejścia do społeczeństwa bezpaństwowego i sposobu jego przewidywanej organizacji. Z reguły wrogo nastawieni byli anarchiści również do instytucji własności prywatnej, chociaż nie wszyscy spośród nich domagali się jej całkowitego zniesienia. Anarchiści traktowali państwo jako aparat przemocy i ucisku. Funkcje porządkowe i dyscyplinujące podejmowane  przez państwo uznawali za zbędne, gdyż prezentowali głębokie przekonanie o tym, że to władza generuje konflikty rodzące przemoc. Sami ludzie z natury są natomiast pozbawieni dążenia do konfrontacji i znakomicie potrafią kooperować pomiędzy sobą bez pomocy państwa.

Już na przełomie XVIII i XIX wieku William Godwin (1756—1836) stworzył pierwotną wersję anarchizmu, związanego blisko z zasadami myśli liberalnej, takimi jak naturalne prawa człowieka, koncepcja stanu przedspołecznego ludzkości jako stanu pełnej równości ludzi i teoria umowy społecznej. Tę ostatnią, idąc tym razem śladem Rousseau, traktował jako wymuszoną na ludziach i stąd widział konieczność zawarcia umowy powtórnej, która utrwali naturalną wolność i równość, a nade wszystko, sprawiedliwość. Godwin postulował likwidację wojen, równość majątkową (ale nie zniesienie własności), zniesienie instytucji małżeństwa, likwidację kary śmierci i zastąpienie wszelkich kar środkami wychowawczymi dzięki wprowadzeniu powszechnego systemu wychowania opartego o wysokie kryteria moralne oraz całkowitą decentralizację władzy, która zredukowana do obszaru parafii przyjmie formę społecznej kontroli jednostek. Godwin nie postulował natychmiastowego i całkowitego zniesienia państwa, przeciwny był raczej centralizacji władzy, a przede wszystkim stosowanemu w państwie przymusowi jako degradującemu moralnie jednostki i będącemu zaprzeczeniem wszelkiej sprawiedliwości. Nie wykluczał natomiast zniesienia państwa w przyszłości, jednak uzależniał to od poziomu moralnego społeczeństwa. Z wieloma przyszłymi anarchistami łączyły Godwina wiara w dobro, tkwi u podstaw natury ludzkiej, niechęć do przemocy i zaufanie do metod wychowawczych, odwołujących się do naturalnych skłonności i rozumu człowieka.