Oblężenie Sarajewa – 20 rocznica
Dziś mija kolejna rocznica rozpoczęcia oblężenia Sarajewa w czasie wojny w Bośni. Miasto zostało otoczone przez Bośniackich Serbów 6 kwietnia 1992 roku. Tragedia miasta trwałą do końca października 1995 roku. W czasie działań bojowych zginęło ponad 11000 tysięcy mieszkańców. Niemal uszkodzono wszystkie budynki, a wiele totalnie zniszczono. Miasto w tym okresie było ostrzeliwane z otaczających gór, pozbawione dostaw wody i prądu.
Najsłynniejszym i najbardziej niebezpiecznym miejscem w Sarajewie stała się “Aleja Snajperów” – była to jedna z głównych ulic miasta pozostająca przez cały czas pod ostrzałem snajperów. Ulica prowadziła do jedynego źródła czystej wody oraz łączyła dzielnicę przemysłową ze Starym Miastem. Wzdłuż alei znajduje się wiele wysokich budynków, które wykorzystywane przez strzelców wyborowych, dawały rozległe pole rażenia. W tym czasie do codziennych widoków mieszkańców weszły napisy i znaki ostrzegawcze przed snajperami. Wg danych zebranych w 1995 snajperzy zabili 225 ludzi, z czego 60 to dzieci. W późniejszym okresie przeprawy pomiędzy dzielnicami zabezpieczało ONZ przewożąc ludność w wozach opancerzonych. Codziennie życie utrudniały również wspomniane już bombardowania miasta z otaczających wzgórz (szacuje się, że w ciągu doby spadało na miasto około 300 pocisków). Po wojnie ślady po eksplozjach gdzie zginęli ludzie zostały wypełnione czerwoną żywicą, tworząc charakterystyczne „róże” na ziemi.
Polecam fragment filmu dokumentalnego „Sarajewo, życie w oblężonym mieście” (tytuł oryginalny: „Der Tunnel von Sarajewo”).
Od zakończenia wojny i zawarcia w listopadzie 1995 r. układu z Dayton, Sarajewo jest odbudowywane, głównie przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. Ślady wojny są jednak cały czas wyraźne, a tereny położone bezpośrednio wokół miasta są wciąż zaminowane.
Te tragiczne wydarzenia miały również wpływ na współczesną kulturę. Powstało m.in. wiele filmów dokumentalnych jak np. wspomniany wcześniej „Sarajewo, życie w oblężonym mieście” czy „Miss Sarajevo”. Sama historia zainspirowała również kino Hollywoodzkie, gdzie stworzono dramat wojenny „Aleja snajperów” (ang. „Welcome to Sarajevo”). Film ten ukazał dramatyczne wydarzenia w Bośni w roku 1992. Historia rozpoczyna się od ukazania sielanki – piękna dziewczyna szykuje się do ślubu, jej rodzina formuje orszak weselny, wychodzi na ulicę. Padają jednak strzał, ludzie ukrywają się w bramach. Wtedy pojawiają się reporterzy telewizyjni. Czy powinni rejestrować wydarzenia, czy pomagać? Film został oparty na prawdziwej historii korespondenta brytyjskiej stacji ITN, Michaela Nicholsona, który po wielu miesiącach spędzonych w oblężonym Sarajewie. Produkcję tę można obejrzeć za darmo na iplexie.
Kolejnym godnym polecenia filmem jest „Grbavica” (również do obejrzenia za darmo na iplexie). Jest to opowieść o współczesnej, niepełnej rodzinie i jednocześnie poruszające studium „pamięci i zapomnienia” o cierpieniu, o bólu, o niemożności pogodzenia się z doznanymi krzywdami ofiar wojny na Bałkanach. Film przypomina jeden ze wstydliwych epizodów tej wojny – gwałty dokonywane przez serbskich żołnierzy na więzionych w obozach bośniackich kobietach. Wdowa po bośniackim żołnierzu, Esma (Mirjana Karanović), mieszka wraz z nastoletnią córką Sarą (Luna Mijović) w jednej z dzielnic Sarajewa, Grbavicy. Dziewczynka właśnie weszła w trudny okres dojrzewania – staje się bardziej świadoma otaczającego świata, zadaje pytania, szuka odpowiedzi. Drobne zdarzenie – niechęć matki do pójścia po urzędowe zaświadczenie stwierdzające, że ojciec Sary był bohaterem wojennym a co za tym idzie nie uzyskanie przez córkę zniżki na wymarzoną wycieczkę, staje się początkiem ostrego konfliktu pomiędzy nimi. Sara za wszelką cenę, posługując się nawet drastycznymi środkami, stara się zmusić matkę do powiedzenia prawdy o swoim pochodzeniu
Wojna wywarła również wpływ na muzykę U2 i Luciano Pavarotti nagrali wspólnie piosnkę „Miss Sarajevo” w której opowiedzieli o tragedii toczącej się w mieście.
W latach 90-tych również Polski zespół punkowy „Łysina Lenina” nagrał piosenkę o tych wydarzeniach pt. „Sarajewo”.
