Polskie Legiony i Księstwo Warszawskie

Napoleon nie chciał na polskim tronie sadowić kogokolwiek z własnej rodziny by nie irytować polskich zaborców. Dlatego też wybór padł na związanych z Paryżem, saskich Wettinów i króla Fryderyka Augusta I, wnuka Augusta III, który posiadał silną władzę monarszą.

Warto zaznaczyć, że Księstwo było państwem o ustroju oligarchicznym. Rządziła nim wąska społecznie klasa polityczna, oparta na starych i nowych rodach arystokratycznych.  Król – książę warszawski nie interesował się bliżej  nowym państwem. Całą swoją uwagę koncentrował na Saksonii i jej relacjach z sąsiadami. Rzadko też w nim bywał, tylko cztery razy.

Podstawy prawnoustrojowe Księstwa Warszawskiego określił cesarz, narzucając mu 22 lipca 1807 roku w Dreźnie konstytucję. Była ona krótka, zwarta, logiczna, zawierała tylko 89 artykułów.

Konstytucja gwarantowała królowi saskiemu jako księciu warszawskiemu rozległe kompetencje. Posiadał on pełnię władzy wykonawczej, administracyjnej oraz inicjatywę w  zakresie stanowienia prawa. Ale akty królewskie wymagały kontrasygnaty odpowiedniego ministra. Król nadawał ordery, w tym Orła Białego i Virtuti Militari. Mianował i odwoływał  tylko przed nim odpowiedzialnych ministrów: spraw wewnętrznych, wyznań, wojska, przychodów i skarbów, policji. Stanowili oni Radę Ministrów. Pełnię władzy uzyskała ona dopiero w 1812 roku, stając się rządem krajowym.

Ministrowie wchodzili w skład konstytucyjnej Rady Stanu. Liczyła 8, 10, 12 i więcej osób. Poza ministrami stanowili ją tzw. Radcowie stanu. Jej członkowie wchodzili jednocześnie w skład sejmu. Rada Stanu przygotowywała projekty ustaw dla sejmu oraz dekretów dla króla, a faktycznie dla siebie. Spełniała też funkcję sądu kasacyjnego. Rozstrzygała spory kompetencyjne między sądami a administracją. Pośredniczyła między królem a sejmem.

Sejm składał się za wzorem dawnej Rzeczypospolitej z dwóch izb: senatu, z biskupami  i tytularnymi wojewodami i kasztelanami, oraz izby poselskiej, do której wybierały swych przedstawicieli osobno szlachta, osobno pozostałe warstwy: ziemianie nieszlachta, bogatsze mieszczaństwo, inteligencja, oficerowie i zasłużeni żołnierze, a także chłopi – czynszownicy. Szlachta miała zastrzeżoną większość w izbie. Sejm Księstwa miał bardzo ograniczone kompetencje: uchwalał podatki, podejmował decyzje co do systemu menniczego oraz ewentualnych zmian w prawie  cywilnym i karnym.

Sądy stanowiły istotną część systemu prawnoustrojowego Księstwa. Zgodnie z konstytucją miały być niezależne. Król mianował sędziów dożywotnio. W jego imieniu wydawano wyroki sądowe. Posiadał prawo łaski. Konstytucja przewidywała także jawne postępowanie i instytucjonalność, poczynając od sądów pokoju, poprzez trybunały cywilne, sądy kryminalne, a kończąc na sądzie apelacyjnym. Jednak najpoważniejszą zamianą w sądownictwie stało się wprowadzenie 1 maja 1808 roku kodeksu Napoleona. Potwierdzał on równość wszystkich wobec prawa oraz wolność osobistą. Likwidował dotychczasowe różnice w systemie prawnym o charakterze stanowym. Własność była pełna i nietykalna. Kodeks znosił tak że dotychczasowe zróżnicowanie sądowe i podatkowe, wprowadzał powszechny obowiązek służby wojskowej i usuwał stanowe ograniczenia w dostępie do urzędów, które trzeba zaznaczyć, zorganizowano na wzór francuski, opierając się na systemie jednoosobowym, wbrew dotychczasowym tradycjom kolegialnym.