Rozwój terytorialny państwa pruskiego 1618-1701

Stało to się już wkrótce – gdy wojska szwedzkie przeprowadziły nieudaną wyprawę do Małopolski, musiały cofnąć się do Prus Królewskich. Karol Gustaw potrzebował dodatkowo wojska i za to dał kurfirstowi cześć Wielkopolski. Za ten kąsek podpisał traktat zbrojny przeciw Polsce 25 czerwca 1656. W nagrodę miał otrzymać ziemie kaliskie, łęczyckie i sieradzkie oraz Ziemie Wieluńską jako władca dziedziczny i udzielny. Wojska Brandenburskie uczestniczyły nawet w bitwie o Warszawę. Przez ich uczestnictwo wojna ta przedłużyła się o kilka lat gdyż Szwedzi byli już praktycznie na przegranej pozycji.  Tymczasem bojąc się najazdu hetmana polnego litewskiego który przybył pod granice Prus Książęcych z oddziałami Tatarów zaczął pertraktacje z Polską. Nie powstrzymał to jednak spustoszenia Prus. Ludność przeklinała niechciane porozumie z Szwecja jak i samego elektora który do tego doprowadził.

Fryderyk był już gotów układać się z Polską gdy nagle Gosiewski pod Filipowem 12 października 1656 doznał porażki. Ośmielony tym kurfirst wzmocnił jeszcze raz swe związki z Szwedami. 20 listopada 1656 podpisał nowy traktat „wiecznego” sojuszu w Labiawie: Karol Gustaw uznał jego suwerenność w Prusach i w Warmii, a nawet zgodził się zrezygnować ze swych roszczeń do władztwa nad wybrzeżem bałtycki. Uzyskał Warmię, Wielkopolskę, niezależność w Prusach Książęcych. Marzył nawet o Prusach Królewskich, ale ujścia Wisły Karol Gustaw nie chciał dać za nic. Tymczasem coraz bardziej na froncie było widać przewagę Rzeczpospolitej.

Fryderyk widząc jednak niezadowoleniu ludności i jej buntowniczą postawę oraz sukcesy Polaków niemal od razu po zawarciu traktatu z Szwecją zaczął porozumiewać się z Polską. Poparła go dyplomacja cesarska która chciała elektora w obozie antyszwedzkim. Był jak zwykle obłudny i choć porozumiewał się z polakami podpisał traktat w Radnot w grudniu 1656 w którym podzielili ziemie polski między Węgrami, Szwedami i Prusami. Choć początkowe sukcesy księstwa siedmiogrodzkiego (Jerzy Rakoczeg) były znakomite to w które i on musiał uznać wyższość oręża Polskiego, natomiast Szwedzi wycofali się z Polski, ponieważ zostali zmuszeni bronić się przed Danią. Elektor został sam i był skazany na porozumienie z Polską.

Pod naciskiem dyplomaty cesarskiego Lisoli, król Polski po długich rokowaniach musiał uznać suwerenność Prus. 19 września 1657 roku w Welawie, dalsze rokowania prowadzono w Bydgoszczy gdzie zawarto 6 listopada 1657 roku traktat uzupełniający. Nie będę omawiać wszystkich postanowień traktatu Welawsko – Bydgoskiego. Przedstawię jedynie zmiany terytorialne jakie zaszły. Elektor musiał opuścić miejsca zajęte w Polsce np. Poznań. Fryderyk Wilhelm uzyskał niezależność jako książę pruski, władając Prusami Książęcymi w granicach dotychczasowych. Na dodatek w osobnych umowach w Bydgoszczy Jan Kazimierz nadał kurfirstowi za przystąpienie do wojny ze Szwecją powiaty kaszubskie Lębork i Bytowo na prawach lennych. Ustalono również odstąpienie Elbląga za pożyczki pieniężne.