Stosunki polsko-rosyjskie 1569–1667

Unia Lubelska – 1569

Teraz omówię pokrótce Unie Lubelską z 1569 roku. W Europie nowożytnej był to fenomen, jedyną unią, którą można porównać do naszej to angielsko–szkocka z 1707. Przyczyn determinujących Unie Lubelską jest kilka. Można się ich wyszukiwać między innymi w kryzysie dynastii jagiellońskiej (Zygmunt August nie ma syna), rozkwit ruchu egzekucyjnego czy grożące niebezpieczeństwo Litwie, która była zagrożona przez agresje Moskiewską. Warto podkreślić również, że na Litwie za ścisłym połączeniem państw była średnia i drobna szlachta, która liczyła na zdobycie podobnej pozycji politycznej jak polska szlachta. Przeciwnikami natomiast byli wielcy panowie, zasiadający w radzie książęcej, którzy mieli olbrzymie uprawnienia, zwłaszcza w czasie nieobecności króla.

Rokowania zaczęły się już od 1564, ale nie dawały porozumienia. Rok później w 1565 pojawiły się powody do dobrego zakończenia rokowań. Zmarł zdecydowany przeciwnik unii Mikołaj „Czarny” Radziwiłł, a wojna Litwy z Moskwą nie przynosiła jej rezultatów. Dlatego zaczęto zarysowywać kształt unii. Było wiele pomysłów, nawet zrobienie z Litwy jednej z prowincji. Pominę jednak tutaj dalsze szczegóły i przejdę od razu do dnia 1 lipca 1569 – tego dnia podpisano Unie Lubelską.

Był to związek Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim. Była to unia realna, w odróżnieniu od poprzednich, wiążących oba państwa tylko osobą władcy (unia personalna). Powstałe państwo było odtąd: Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Od tej pory władca miał być wybierany na jednej wspólnej elekcji i koronowany tylko na króla Korony. Wspólny był monarcha, sejm, waluta, handel (zlikwidowano cła), polityką zagraniczną i obronną, również Inflanty stały się wspólnym lennem . Zachowano jednak odrębny skarb, urzędy, wojsko i sądownictwo. Obowiązywały też inne języki urzędowe – na Litwie był to ruski. Zdecydowano również, że szlachta z obu państw będzie mogła nabywać ziemie na terenie całej Rzeczpospolitej. Do ziemi Korony bezpośrednio dołączono województwo wołyńskie, bracławskie i kijowskie. Unia ta miała olbrzymi wpływ na przyszłość państwa. To ona przyspieszyła rozwój Warszawy gdzie zbierał się sejm i odbywały się elekcje. Wzrósł autorytet Polski w Europie, powstało olbrzymie państwo mające 900 km2 powierzchni. Niestety wywołała ona również wzrost znaczenia magnaterii, posiadającej ogromne zyski z Latyfundiów, co spowodowało wypieranie szlachty średniej i ograniczenie władzy króla. A dołączenie do Korony nowych województw zaangażowało Polskę w politykę wschodnią czyli wojny z Turcją, Tatarami i Moskwą.