Pokój Brzeski

Podpisanie pokoju i wycofanie się Rosji z wojny było jednym ze sztandarowych postulatów bolszewików przed rewolucją październikową. 21 listopada 1917 rząd nowopowstałej Rosji Radzieckiej wystosował do ambasadorów i posłów państw biorących udział w wojnie notę wzywającą do wszczęcia rokowań pokojowych. Tylko Niemcy na notę odpowiedziały pozytywnie.

Jednak w wyniku nieudanych rozmów pokojowych Niemcy wznowili operacje wojenne nie napotykając oporu. Lenin spanikował, chciał za wszelką cenę utrzymać rewolucję, dlatego rozkazał podpisanie pokoju za wszelką cenę.

Udało to się 3 marca 1918. W czasie podpisywania haniebnego pokoju dla Rosji nie było dumnego Trockiego, a jedynie niżsi działacze partyjni. Traktat stanowił wycofanie się Rosji z wojny i zerwanie sojuszu z Ententą. Rosyjskie władze zgodziły się na linię rozgraniczenia między stronami pozostawiającą Niemcom znaczne obszary — oznaczało to utratę Polski, Litwy, Łotwy, Estonii i Białorusi, Finlandii i Wysp Alandzkich, a na Zakaukaziu — Kars, Ardahan i Batumi (tur. Batum). Rosja została zobowiązana do zdemobilizowania całej armii (również Armii Czerwonej).

Traktatem tym również Niemcy z Austrią odstępowały proklamowanej 25 stycznia 1918 r. Ukraińskiej Republice Ludowej (z którą Rosja zawarła osobny pokój 9 lutego 1918) odebraną Rosji gubernię chełmską (Podlasie i Ziemię Chełmską), a w tajnej klauzuli tego dokumentu Austria zobowiązywała się do wyodrębnienia Galicji Wschodniej wraz ze Lwowem i Przemyślem jako osobnego kraju koronnego. Po gwałtownych protestach Polaków w Austro-Węgrach  klauzula ta nigdy nie weszła w życie, a rząd austriacki zażądał i uzyskał zwrot dokumentu zawierającego powyższe zobowiązanie.

W taki sposób Rosja zakończyła swój udział w I wojnie światowej. Konsekwencją traktatu brzeskiego była współpraca rządu bolszewików z cesarskimi Niemcami do końca I wojny światowej, co z kolei spowodowało wykluczenie delegacji rosyjskiej z obrad paryskiej konferencji pokojowej w roku 1919.

Po upadku Cesarstwa Niemieckiego i Austro-Węgier, 13 listopada 1918 Rosja anulowała traktat, jako narzucony jej siłą. Pokój brzeski nie zawierał bezpośrednich uzgodnień w sprawie Polski, poprzez zrzeczenie się Rosji ziem na zachód od nowej linii granicznej ( w tym Królestwa Polskiego) był natomiast pośrednim uznaniem Aktu 5 listopada z 1916.

Galeria Traktat Brzeski