Psychologia jako nauka posiłkująca historię wojskowości

Historia wojskowości podobnie jak inne nauki humanistyczne posiada wiele dyscyplin, które pomagają jej w odtwarzaniu dziejów wojskowych. Nauki te można podzielić na dwie kategorie: posiłkujące i pomocnicze. W skład pierwszej grupy wchodzą te, które nie służą bezpośrednio do objaśniania konkretnych rodzajów źródeł, lecz są związane z czynnikami procesu historycznego, obejmując szeroko pojętą naukę o człowieku i jego środowisku. Natomiast do nauk pomocniczych historii wojskowości zalicza się wszystkie dyscypliny naukowe, które pomagają historykowi, zajmującemu się dziejami wojskowymi w znalezieniu i zrozumieniu źródeł oraz ich krytycznej ocenie[1].

W badaniach historycznych pomocna jest nauka badająca „duszę” – psychologia. Zajmuje się ona powstawaniem i przebiegiem procesów psychicznych człowieka, jego świadomością, stanami emocjonalnymi, procesami związanymi z poznaniem, rolą zmysłów, doświadczeniem wewnętrznym, wyobrażeniami oraz regulatorami stosunków człowieka z otoczeniem i zasadami ich funkcjonowania[2]. Dzięki tej dziedzinie nauki historycy mogą wyjaśnić i odkryć wiele faktów, których nie ma w źródłach. Dlatego psychologię z całą pewnością można zaliczyć do nauk posiłkujących historię wojskowości. Niestety jeśli w ogóle dochodziło dotychczas do współpracy historyków z psychologami, to bywała ona incydentalna i zazwyczaj daleko odbiegała od ideału[3]. W swojej pracy postaram się przedstawić przydatność psychologii w odtwarzaniu historii.

Spis treści

1. Wpływ różnych czynników na zachowanie człowieka
2. Psychologia wojskowa
3. Psychologia walki
4. Psychologia dowodzenia
5. Psychologia a wychowanie żołnierzy
6. Podsumowanie, bibliografia, przypisy

Wpływ różnych czynników na zachowanie człowieka

Historyk wojskowości nie powinien zajmować się jedynie opisem samych działań wojennych. Jeśli chcemy opisać prawdziwy obraz konfliktu musimy przedstawić w swojej pracy wiele czynników, które bada psychologia.  Służba wojskowa, a przede wszystkim wojna wywołuje najróżniejsze reakcje w ludziach, które w istotny sposób wpływają na działalność militarną. Na psychikę ludzi walczących oddziałuje wiele czynników sytuacyjnych (teren, klimat, komunikacja), psychofizjologicznych (wysi­łek, zmęczenie, gwałtowne bodźce, wyżywienie, trujące substancje), moralno-politycznych (ideologia, ludność na obszarach walki, sojusznicy, nieprzyjaciel, auto­rytet moralny dowódców), operacyjnych (stosunek sił, środki rażenia, zasady boju, rodzaje działań, czas i przestrzeń, miejsce własne w walce, stanowisko, wyszkolenie,  przygotowanie  dowódców)[4]. Wszystko to może mieć znaczący wpływ na przebieg zdarzeń na polu bitwy i musi zostać uwzględnione przez historyka.