Wojna domowa w Rosji – Historia Rosji
Wojna domowa w Rosji był to okres walk wewnętrznych w Rosji w latach 1917-1922. Stronami w konflikcie byli: bolszewicy zwani „czerwonymi” oraz ich antagoniści „biali”, wspomagani przez: Wielką Brytanię, USA, Japonię, Francję oraz Włochy. Walkę zbrojną zapoczątkowało tzw. powstanie Kiereńskiego – Krasnowa (próba odbicia z rąk bolszewickich Piotrogrodu) w listopadzie 1917. Przeciw nowym władzom wystąpili także kozacy dońscy, kubańscy i orenburscy, powstał również Komisariat Zakaukaski, a na Ukrainie utworzono Ukraińską Centralną Radę.
Pierwszymi sukcesami bolszewików były: stłumienie buntu junkrów i obalenie Komitetu Ocalenia Ojczyzny i Rewolucji w Petersburgu (1917). W celu opanowania władzy w Rosji „czerwoni” zawarli 3 marca 1918 pokój z państwami centralnymi w Brześciu Litewskim (brzeski traktat pokojowy).
„Białym” z pomocą przyszły alianckie wojska interwencyjne: Anglicy wylądowali w Murmańsku (6 marca 1918), następnie dołączyły do nich wojska francuskie, włoskie i amerykańskie. W kwietniu 1918 Władywostok zajęli Japończycy. Od lutego do kwietnia wojska radzieckie wyparły nad Don Armię Ochotniczą generała A.M. Kaledina. Po stronie „białych” opowiedział się 50-tysięczny Korpus Czechosłowacki, który opanował duże obszary Syberii. 6 lipca 1918 w Moskwie doszło do jednodniowego buntu eserowców (nieudana próba przejęcia władzy).
Gdy Lenin został postrzelony przez młodą anarchistkę Fanie Kapłan, postanowiono wykorzystać to wydarzenie. 5 września 1918 Rada Komisarzy Ludowych wydała dekret o wprowadzeniu „czerwonego terroru”, będący usankcjonowaniem masowych prześladowań przeciwników bolszewizmu. 16-17 lipca 1918 bolszewicy zamordowali w Jekaterynburgu cara Mikołaja II Romanowa i jego rodzinę.
Eskalacja wojny domowej w Rosji nastąpiła po kapitulacji Niemiec. W listopadzie 1918 w Odessie i Sewastopolu wylądowały wojska francuskie i włoskie, w lutym 1919 admirał A.W. Kołczak ogłosił się głównodowodzącym wojsk „białych” i podjął ofensywę na Kazań. Z Estonii na Piotrogród ruszył korpus generała N.N. Judenicza, który po kilku miesiącach walk wycofał się do punku wyjścia (styczeń 1920). Po załamaniu się ofensywy generała A.I. Denikina w listopadzie 1919 bolszewicy przejęli inicjatywę. W połowie 1919 interwencyjne wojska obce rozpoczęły wycofywanie się z Rosji. W końcu tegoż roku rozbity został trzon armii admirała Kołczaka, a następnie generała Denikina. Latem 1920 wycofali się Brytyjczycy, 1922 – Japończycy. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej ostatecznie pokonano (październik-listopad 1920) siły kontrrewolucyjne skupione wokół generała P.N. Wrangla.
W następstwie wojny domowej w Rosji dokonano trwałych zmian ustrojowych, republiki stały się państwami bolszewickimi z monopartyjnym systemem politycznym. Bezpośrednimi skutkami wojny były: ogromny spadek liczby ludności kraju, nędza i głęboki kryzys gospodarczy wywołujący bunty wojskowych (powstanie kronsztadzkie), strajki robotnicze i powstania chłopskie (antonowszczyzna).
Zdjęcia wojna domowa w Rosji
Książki o wojnie domowej w Rosji
Wojna domowa w Rosji – Geoffrey Swain – Pierwsza w Polsce książka opisująca wojnę domową w Rosji w latach 1917-1921. Pierwszą wielką wojnę Armia Czerwona – źle uzbrojona i wyposażona, głodująca i dziesiątkowana przez epidemie – stoczyła na olbrzymich przestrzeniach lodowatej Syberii i żyznej Ukrainy z setkami tysięcy swoich rodaków, mieszkańców imperium rosyjskiego, których wspomagało dziesięć tysięcy żołnierzy amerykańskich, brytyjskich i francuskich.Wojnę tę prowadziły trzy główne siły: Czerwoni, Biali oraz Zieloni, czyli chłopska partyzantka. Każda ze stron musiała walczyć z dwiema pozostałymi, a o sukcesie poszczególnych kampanii decydowały taktyczne sojusze zawierane przez Zielonych. Ostatecznie Białych pokonali Czerwoni w przymierzu z Zielonymi, lecz po zwycięstwie bolszewicy okrutnie rozprawili się ze swoim sojusznikiem – rosyjskim chłopstwem. Rosyjska wojna domowa była brutalna i gwałtowna.
Wojna domowa w Rosji 1917-1920 – Evan Mawdsley – Jeśli przymiotnik apokaliptyczny pasuje do jakiegokolwiek wydarzenia z najnowszej historii świata, to jest to wojna domowa w Rosji. Nie oznacza to, że wydarzenia z okresu 1917-1920 przypominały koniec świata. Rewolucjoniści postrzegali je raczej jako początek nowego porządku rzeczy w wymiarze ludzkim, i nawet jeśli nie odnaleźli Nowego Jeruzalem, po upływie siedemdziesięciu lat można stwierdzić, że z pewnością stworzyli w Rosji coś niezwykłego i trwałego. Objęcie przez nich władzy odbyło się za cenę ogromnego cierpienia oraz nie do końca poznanej, lecz zapewne ogromnej liczby ofiar – najprawdopodobniej od siedmiu do dziesięciu milionów ludzi. Wojna, zaraza, głód i śmierć – Czterej Jeźdźcy Apokalipsy – przez trzy lata pustoszyły największe państwo w Europie.
