Max Berek

ur. 16.08.1886, zm. 15.10.1949

ur. 16 VIII 1886 r. w Raciborzu. Jego ojciec pracował jako robotnik w jednym z raciborskich młynów. Uczęszczał do raciborskiego gimnazjum, zdając tutaj w 1905 r. maturę. W latach 1905-1910 studiował na wydziale nauk przyrodniczych Uniwersytetu Berlińskiego. Po ukończeniu studiów został tu asystentem znanego geologa, prof. Liebischa. W 1912 r. uzyskał tytuł doktora. W tym samym jednak roku otrzymał z zakładów Leitza z Weltzar arcyciekawą propozycję pracy jako współpracownik naukowy. Berek skorzystał z niej bez zastanowienia, porzucając tym samym drogę akademickiej kariery naukowej. I wojna światowa przerwała jego pracę w Weltzar na kilka lat. W latach 1914-1918 walczył jako oficer na wszystkich frontach wojny, powracając w 1919 r. do zakładów Leitza. W następnych kilku latach zajmował się tam badaniami nad podstawami mikroskopii i praktycznym zastosowaniu nowych rozwiązań technicznych w optyce aparatów fotograficznych. Plonem tych prac był szereg ulepszeń i udoskonaleń w optyce sprzętu fotograficznego i nie tylko oraz kilka opracowań naukowych, które ukazały się w literaturze naukowej. Wyniki i osiągnięcia te były znane jednak prawie wyłącznie fachowcom z dziedziny optyki. Sławę i ogólny rozgłos przyniosło Berkowi skonstruowanie całkowicie nowego, specjalnego obiektywu do aparatu Leica o nazwie ELMAX. Nazwę obiektywu utworzono z liter początkowych imienia i nazwiska właściciela zakładów Leica w Weltzar - Ernsta Leitza oraz całości imienia konstruktora Maksa Berka. Aparat Leica z obiektywem ELMAX cieszył się niezwykłym powodzeniem. Popularnie nazywano go skrótowo Max. W 1924 r. zakłady Leitza ruszyły z jego masową produkcją, która sięgnęła setek tysięcy egzemplarzy. Max Berek pracował przez cały okres międzywojenny nad ulepszaniem optyki aparatów Leica. Ukoronowaniem jego pracy było przyznanie mu na Wystawie Światowej w 1938 r. w Paryżu nagrody Grand Prix za urządzenia optyczne do owych aparatów. Berek zyskał też światowy rozgłos jako autor literatury fachowej z dziedziny optyki. W 1930 r. ukazało się jego przełomowe w swoim czasie dzieło dotyczące podstaw optyki praktycznej pt. „Grundlagen der praktischen Optik” („Podstawy optyki praktycznej”). W 1934 r. wydał rozprawę o zasadach funkcjonowania i pracy mikroskopów polaryzacyjnych. W latach 40. XX w. ukazały się 2 tomy (z 4 planowanych) znaczącego dzieła z zakresu nauczania optyki. Berek był współzałożycielem Niemieckiego Towarzystwa Optyki Stosowanej, członkiem wielu innych towarzystw naukowych, współredaktorem kilku fachowych wydawnictw i czasopism z dziedziny optyki. Wydał 88 poważnych rozpraw naukowych, głównie z zakresu optyki. W 1925 r. został profesorem honorowym Uniwersytetu w Marburgu. Uniwersytet w Gießen nadał mu krótko przed śmiercią tytuł doktora honoris causa. W 1940 r. odwiedził po raz ostatni Racibórz, spotykając się tu m.in. ze swoimi dawnymi kolegami z gimnazjum. Największą jego pasją (prócz pracy zawodowej) była gra na flecie. Max Berek zmarł 15 X 1949 r. we Freiburgu w Brandenburgii.

Piotr Sput