Max Dienemann

ur. 27.09.1875, zm. 10.04.1939

ur. 27 IX 1875 r. w wielkopolskim Krotoszynie. Jego ojciec Samuel był kupcem; matka zd. Eppenstein. W latach 1894-1901 studiował w żydowskim seminarium teologicznych we Wrocławiu, jednocześnie podejmując studia na wydziale filozoficznym tamtejszego uniwersytetu. W 1898 r. uzyskał tytuł doktora filozofii na podstawie dysertacji: „Sumerisch-babylonische Hymnen der von George Reisner herausgegebenen Berliner Sammlung umschrieben, übersetzt und erklärt” („Hymny sumeryjsko-babilońskie berlińskiego zbioru George’a Reisnera - przedstawione, przetłumaczone i objaśnione”). Po ukończeniu studiów talmudycznych w latach 1901-1903 był nauczycielem w szkole żydowskiej we Wrocławiu. W 1903 r. - po śmierci Adolfa Blumenthala - został powołany na rabina w Raciborzu. W latach 1919-1938 był rabinem w Offenbach nad Menem. Był współwydawcą - w latach 1931-1933 żydowskiego, ale drukowanego po niemiecku, tygodnika „Der Morgen” („Poranek”). W okresie hitlerowskim czasowo przebywał w obozach koncentracyjnych w Osthofen (1933) i w Buchenwaldzie (1938). W grudniu 1938 r. udało mu się wyemigrować do Anglii. W rok później przeniósł się do Palestyny. Autor wielu traktatów i artykułów, wydawca kazań. Wydał m.in.: „Festpredigt aus Anlaß der Feier des hundertjährigen Bestehens der Synagogen-Gemeinde in Ratibor 26. November 1913” („Uroczyste kazanie z okazji stulecia istnienia gminy żydowskiej w Raciborzu - 26 listopada 1913 r.”) - Berlin 1913; „Judentum und Christentum” („Judaizm i chrześcijaństwo”) - Frankfurt, 3 wydania w latach 1914-1925; „Abschiedspredigt von Rabbiner M. D.” („Kazanie pożegnalne rabina M. D.”) - Racibórz bez roku wydania (1919); „Predigten zu hohen Feiertagen, gehalten in der Synagoge zu Offenbach/Main” („Kazania z okazji wielkich świąt, wygłaszane w synagodze w Offenbach”) - Offenbach 1925 (wydanie kolejnych kazań pod tym samym tytułem wyszło w 1928 r.); „Stammbaum der Familie Guggenheim aus Worms” („Drzewo genealogiczne Guggenheimów z Wormacji”) - Offenbach 1926; „Liberales Judentum” („Liberalny judaizm”) - Berlin 1915; „Fragen jüdischen Eherechts” („Problemy żydowskiego prawa małżeńskiego”) - Berlin 1929. Zmarł 10 IV 1939 r. w Tel Awiwie. W 1995 r. w Offenbach założono „Max Dienemann/Salomon Formstecher-Gesellschaft” („Towarzystwo Maksymiliana Dienemanna/Salomona Formstechera”), propagujące działalność obu patronów oraz zasady liberalnego judaizmu.

Paweł Newerla