Franciszek Niedzballa

ur. 28.11.1897, zm. 19.10.1952

ur. 28 XI 1897 r. w Starej Wsi. Po nauce w szkole podstawowej uczęszczał do raciborskiego gimnazjum, skąd jeszcze jako ucznia w 1916 r. powołano go do odbycia służby wojskowej w czasie I wojny światowej. W 1919 r. zdał maturę i rozpoczął we Wrocławiu studia teologiczne. Święcenia kapłańskie otrzymał 2 III 1924 r. i został powołany na wikarego w Berlinie. Pomoc ks. prałata Ulitzki, proboszcza rodzinnej parafii, umożliwiła mu przeniesienie z utworzonej w tym czasie diecezji berlińskiej do diecezji wrocławskiej. Dekretem z 24 IV 1933 r. został powołany na wikariusza parafii Św. Piotra i Pawła w Opolu. Proboszczem 3-tysięcznej parafii w Komprachcicach pod Opolem został 14 II 1935 r. W tej dużej parafii zastał jedynie drewniany kościółek z 60 miejscami siedzącymi i 240 stojącymi. Wykorzystując swoje berlińskie znajomości i ofiarność parafian przystąpił do budowy nowego kościoła, który już w 1936 r. został konsekrowany p.w. Św. Franciszka. Kardynał Bertram zupełnie niespodziewanie powołał 43-letniego wiejskiego proboszcza 13 XI 1940 r. na kanonika wrocławskiego. Ingres nastąpił 30 I 1941 r. Jako kanonik objął funkcję kaznodziei katedralnego oraz pewne funkcje kurii diecezjalnej. Podczas bombardowania Wrocławia wraz z trzema siostrami i siostrzenicą uratował od pożaru ciąg domów kanoników przy ul. Katedralnej. W palącej się już katedrze wymontował drogocenne srebrne rzeźby i zabezpieczył je. Razem z zakrystianką uratował od kradzieży skarbiec katedralny. Po zakończeniu działań wojennych natychmiast przystąpił do odgruzowania katedry i rozpoczął roboty budowlane przy jej odbudowie. W latach 1950-1951 nadzorował badania archeologiczne w prezbiterium katedry. Pewne problemy powstały po powołaniu we Wrocławiu jako administratora apostolskiego ks. dra Karola Milika. Pod koniec 1950 r. ks. kanonik Niedzballa był jedynym legalnym, na miejscu rezydującym, członkiem kapituły wrocławskiej, gdyż pozostali członkowie kapituły zmarli, albo przebywali w Niemczech. Książę biskup wrocławski, ks. kardynał Adolf Bertram zmarł 6 VI 1945 r. w Jaworniku. Władze państwowe usunęły administratora apostolskiego ks. infułata Milika i nakazały ks. Niedzballe - jako rezydującemu członkowi kapituły - powołanie zgodnie z prawem kanonicznym innego dostojnika kościelnego w osobie ks. Kazimierza Łagosza. Ks. prymas Stefan Wyszyński, powołując się na milczącą zgodę Stolicy Apostolskiej, wydał dekret usuwający kanonicznie dotychczasową kapitułę wrocławską i powołujący nową, polską kapitułę. Ks. kanonikowi Niedzballe powierzono w nowej kapitule najwyższe stanowisko - dziekana kapituły. We wrześniu 1952 r. wybrał się na swój pierwszy od lat urlop w rodzinnym Raciborzu. W uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny miał w kościele Matki Bożej celebrować mszę św. i wygłosić odpustowe kazanie. Uległ jednak atakowi serca i w stanie ciężkim wrócił do Wrocławia. Tam zmarł 19 X 1952 r. w wieku zaledwie 55 lat. Zgodnie z życzeniem zmarłego, został pochowany na cmentarzu starowiejskim przy ul. Głubczyckiej w Raciborzu, w grobie swoich rodziców.

Paweł Newerla